qazedjournal.com

ÖLÜLER BAYRAMI

     Gara bayram, binlerce yıllık bir geleneğin adı… İslam dünyasında, özellikle de Azerbaycan coğrafyasında önemli bir matem günüdür Nevruz bayramından önce gelen ilk Salı ve Perşembe günü “ölüler bayramı” çerçevesinde, mezarlıklar ziyaret edilerek ölüler için Kuran-ı Kerim okunup çeşitli ihsanlar dağıtılır. Geleneğin hakim sürdüğü coğrafyalarda halk sabahtan itibaren mezarlıklara akın akın giderek yakınları için gözyaşı döküp ağıtlar yakıp, dua okurlar.

     Her yıl yinelenen bu gelenekle şehir ehli, bu günü yas ve anma günü olarak ilan eder ve çeşitli törenler düzenlerler. Ölenlerin anısına, ihsan yemeği verilir..Bu ihsanlardan teberrük niyetiyle istifade eden   insanların hayır duasının ölenlerin ruhunu şad ettiğine inanılır. Hayır ve hasenelerin hedefine ulaştığı inancı halk arasında yaygındır. Bayramın arefesinde, ovma helva, yapılarak komşulara ve mahalleye ihsan niyetiyle dağıtılır. Burada amaç, ehlibeytin  ruhuna ve ölen yakınların ruhuna sevabını  hediye etmektir..Bu ritüel ilk başlangıçta, bireysel ve dini  bir görünümle ortaya çıkmış, daha sonraları gelenek halini almıştır.  Böylece dini bir vazifeyle gelenekler iç içe geçmiştir. Rivayet edilen hadisler de bu geleneğin toplumda yerleşmesine neden olmuştur..Bu törenlerdeki geleneklerin  bir maksadı da ,toplumun önemli günlerde bir araya gelerek, birlik ve beraberlik mesajları vermesidir.

    Bu dinsel ve tinsel  geleneğin temelinde yatan gerçek, ölülere  duyulan  hürmet ve bağlılıktır.. Dağıtılan ihsan yemekleri ise bir nevi peygamberler geleneğidir. Dinler tarihini incelediğimizde, tüm peygamberlerin önemli günlerde koyun keserek toplu ziyafetler verdikleri görülmektedir. Halil İbrahim sofrası, diye de bilinen, toplumsal bir anlayış dinsel geleneklerle de topluma yerleşmiştir.

      Ölümün ortak paydası ayrılık ve gözyaşıdır. Milleti, mezhebi meşrebi ne olursa olsun insanların acıları birbirine benzer. Genç ölenlerle şehitlerin acısı ise bambaşkadır. Ayrılığın ayazında boynu büküktür kırmızı karanfillerin...

Av.Nahide Ova